Bosna Hersek'te 1992-1995 yılları arasında yaşanan ve Avrupa'nın İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra gördüğü en büyük trajedilerden biri olan savaşı sonlandıran Dayton Barış Anlaşması'nın paraf edilmesinin üzerinden tam 30 yıl geçti. 21 Kasım 1995'te ABD'nin Ohio eyaletindeki Dayton kentinde varılan mutabakat, silahları susturmuş olsa da, aradan geçen otuz yıla rağmen ülkedeki siyasi ve toplumsal bölünmüşlüğü ortadan kaldırmayı başaramadı. Bu tarihi yıl dönümü, ülkenin iki ana entitesinin başkentleri olan Saraybosna ve Banja Luka'da birbirine tamamen zıt atmosferlerde anıldı.

Başkent Saraybosna'da, devlet kurumlarının ve uluslararası toplum temsilcilerinin katılımıyla düzenlenen resmi törenlerde "bütünlük ve gelecek" vurgusu hakimdi. Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyi üyeleri ve AB ile ABD'li diplomatlar, Dayton'ın savaşı durdurmadaki hayati rolünün altını çizerken, ülkenin işleyen bir Avrupa devleti olabilmesi için anayasal reformların kaçınılmaz olduğunu belirttiler. Törenlerde, Dayton'ın bir "tavan değil, temel" olması gerektiği mesajı verildi.

Buna karşılık, Sırp entitesi Republika Srpska'nın (RS) idari merkezi Banja Luka'da hava tamamen farklıydı. RS yönetimi tarafından düzenlenen alternatif anma etkinliklerinde, Bosna Hersek'in merkezi otoritelerinin güçlendirilmesine yönelik eleştiriler ön plana çıktı. RS liderliği, "orijinal Dayton'a dönüş" çağrısını yinelerken, yıllar içinde uluslararası müdahalelerle Sırp entitesinin yetkilerinin gasp edildiğini savundu. Banja Luka'daki söylemlerde, devletle entegrasyon yerine, entitenin özerkliğinin korunması ve hatta bağımsızlık imaları daha yüksek sesle dile getirildi.

yıl dönümünde ortaya çıkan bu "iki şehir, iki ayrı gerçeklik" tablosu, Bosna Hersek'in karmaşık anayasal yapısının ve etnik temelli siyasi tıkanıklığının, savaşın bitiminden üç asır sonra bile ülkenin en büyük meydan okuması olmaya devam ettiğini bir kez daha gösterdi.